Μεσαιωνικό Υδραγωγείο Καβάλας

Το Υδραγωγείο της Καβάλας είναι το εντυπωσιακότερο τμήμα ενός εκτεταμένου συστήματος ύδρευσης της τειχισμένης πόλης. Ο αγωγός έχει μήκος περίπου 6 χιλιόμετρα. Ξεκινά από τη λεγόμενη Μάνα του Νερού και φθάνει στη πόλη με μια ωραία διαδρομή με γέφυρες και δεξαμενές.

Η ανάγκη να γεφυρωθεί η κατωφέρεια που χωρίζει τη πόλη από την ενδοχώρα οδήγησε στη κατασκευή του επιβλητικού κτίσματος, μήκους περίπου 280 μέτρων και μεγίστου ύψους 28τμ.

Η σημερινή του μορφή είναι ένα έργο των αρχών του 16ου αιώνα όταν στα χρόνια του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς ο μικρός οικισμός ανασυντάσσεται και ανακτά στοιχεία οργανωμένου αστικού βίου με τη φροντίδα του Ιμπραήμ Πασά, έμπιστου συνεργάτη του σουλτάνου. Ο ίδιος φροντίζει και για την οικοδόμηση άλλων μνημείων της πόλης όπως του τζαμιού, (σήμερα εκκλησία Αγ. Νικολάου), δημοσίων λουτρών (στη περιοχή του Αγ. Νικολάου)κ.α. δίνοντας ζωή στον εγκαταλελειμμένο οικισμό.

Υπάρχουν ωστόσο στοιχεία που υποδηλώνουν πως το μνημείο πιθανόν να έχει και ρωμαϊκό παρελθόν. Αποτελούσε επίσης τμήμα της βυζαντινής πρόνοιας για  τον έλεγχο του περάσματος. Τέλος η εκτεταμένη συντήρηση και ανακατασκευή του από τους Οθωμανούς, συμπίπτει με τις αντίστοιχες εργασίες στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης.

40°56'12.1"N 24°24'54.9"E

Όλο το νότιο τμήμα και μέρος του βόρειου άκρου του μνημείου δέχτηκε στις αρχές του 19ου αιώνα εκτεταμένη αναστήλωση και φροντίδα με έντονη διακοσμητική διάθεση. Οι δύο επιγραφές που υπάρχουν (αραβική και ελληνική) συντείνουν σε χρονολόγηση γύρω στο 1818, ενώ αρχειακές πηγές πως οι πόροι προήλθαν από την Αίγυπτο με φροντίδα του Μεχμέτ Άλι, Πασά της Αιγύπτου και τέκνου της πόλης.

Το μνημείο είναι κατασκευασμένο από τοπικό γρανίτη και λίγα πλίνθινα στοιχεία. Αρθρώνεται σε τρία διαζώματα. το κάτω διάζωμα αποτελείται από σχεδόν τετράγωνους πεσσούς πλευράς 6 μέτρων περίπου και μονά τόξα. Στο μεσαίο διάζωμα η διάταξη περιλαμβάνει εναλλαγή μονών και διπλών τόξων, ενώ στο άνω διάζωμα υπάρχει ο αγωγός μεταφοράς νερού. Υπάρχουν επίσης δύο δεξαμενές, στο βόρειο και στο νότιο άκρο του μνημείου,στις οποίες γινόταν καθαρισμός του νερού με το σύστημά της υπερχείλισης. Από εκεί το νερό διανεμόταν στον οικισμό στις δημόσιες κρήνες από τις οποίες ελάχιστες έχουν σωθεί, δημόσια κτίρια (χαμάμ κ.α.) και λίγες ιδιωτικές κατοικίες.

Η αποκατάσταση χρηματοδοτήθηκε από εθνικούς δημοτικούς και ιδιωτικούς πόρους αλλά κυρίως το πλαίσιο του Β και Γ Κ.Πλ.Σ.Π.Ι Αν. Μακεδονίας και Θράκης και ολοκληρώθηκαν σε περίπου 10 χρόνια.

Υπουργείο Πολιτισμού

12η εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων

Πηγή: Δήμος Καβάλας